Inleiding

Programma op hoofdlijnen 2022-2026 “Veere breed verbinden”.

Voor u ligt het financieel perspectief voor 2024-2027. We stellen elk jaar dit document op met de belangrijkste uitgangspunten en kaders die nodig zijn om de programma-begroting te maken. De gemeenteraad stelt het financieel perspectief vast en zo wordt op hoofdlijnen duidelijk hoeveel geld er beschikbaar is en hoe we omgaan met financiële onzekerheden en de diverse beleidsvoornemens. In de programmabegroting werken we de plannen voor het komende jaar uit, wat die plannen kosten en welke inkomsten we verwachten. Het vrijgeven van de budgetten voor de uitvoering vindt plaats bij het vaststellen van de programmabegroting 2024. 

We willen het komende jaar verder bouwen aan de gemeente Veere, zoals weergegeven in ons programma op hoofdlijnen 2022-2026 (“Veere breed verbinden”). Dat gebeurt in een maatschappelijke context die de afgelopen jaren steeds complexer is geworden en zich kenmerkt door financiële onzekerheden. Hoewel de coronapandemie inmiddels grotendeels achter ons ligt, vindt er nog altijd een oorlog plaats in de Oekraïne. Onder meer als gevolg van deze oorlog is de inflatie de afgelopen twee jaar sterk gestegen. Daarnaast is de rente gestegen. Dat merken we ook in de financiële huishouding van onze eigen gemeente.

Naast de gevolgen van de grote maatschappelijke ontwikkelingen, worden de financiële onzekerheden voor gemeenten steeds groter. In 2022 zagen we al dat landelijke crisissituaties en beleidsimpulsen steeds meer leidden tot incidentele financiering door het Rijk. Het Rijk financiert gemeenten hoofdzakelijk opgavegericht, via (incidentele) specifieke of decentralisatie uitkeringen. De financiële bijdrage vanuit het Rijk schiet echter al jaren tekort. Dat maakt het lastiger om structureel beleid voor de lange termijn te maken. Er vinden al geruime tijd discussies met het Rijk plaats over de omvang van het gemeentefonds. De verdeelmodellen zijn met ingang van 2023 herijkt. Dit heeft geleid tot herverdeeleffecten tussen gemeenten. Voor Veere pakte dit nog redelijk uit, maar de toekomst baart zorgen, onder meer door het onderzoek naar de eigen inkomsten in relatie tot het gemeentefonds. 

Op landelijk niveau wordt al langer gesproken over de financiële tekorten in de jeugdzorg. Ondanks de recente afspraken met de VNG, waarbij is overeengekomen dat bezuinigingen deels worden geschrapt of uitgesteld, is er nog onduidelijkheid over de structurele bekostiging en de toekomst van de jeugdzorg. 

De grootste financiële onzekerheid, die ook uit dit financieel perspectief blijkt, zijn de zogenaamde ‘ravijnjaren’ 2026 en 2027. Dit is de consequentie van het feit dat de kabinetsplannen reiken tot en met het jaar 2025. Ondanks € 1 miljard aan extra inkomsten (structureel) komen gemeenten nog steeds € 3 miljard tekort. 

Het kabinet heeft het voornemen om vanaf 2027 een nieuwe financieringssystematiek voor gemeenten te introduceren, waardoor veel gemeenten worden geconfronteerd met sterk teruglopende inkomsten. Vanaf 2026 is de algemene uitkering aanzienlijk lager, wat in veel gemeenten een tekort veroorzaakt in het begrotingssaldo vanaf 2026. Voor gemeenten wordt het hierdoor steeds lastiger om een sluitende programmabegroting op te stellen. 

Inmiddels is het punt bereikt dat we een reële begroting opstellen op basis van het huidige takenpakket en voorzieningenniveau, inclusief de noodzakelijke investeringen om deze voorzieningen in stand te houden, en een tekort presenteren.  Uit dit financieel perspectief blijkt dat we voor 2024 en 2025 nog een positief resultaat verwachten, maar voor 2026 en 2027 een tekort van ca € 0,5 miljoen. 

In de ledenvergadering van de VNG op 14 juni jl. is ook in een resolutie een oproep aan de gemeenten gedaan om het bestuur te steunen voor de inzet die nodig is richting het kabinet om taken en middelen weer in balans te krijgen. Anders gezegd: een rechtvaardig, duurzaam en solide meerjarig financieel perspectief voor gemeenten.  

Het is overigens niet reëel om te veronderstellen dat het rijk het financiële gat voor gemeenten van € 3 miljard, en voor Veere € 1,7 miljoen, structureel gaat compenseren. Dit betekent dat we in dit financieel perspectief ook richting 2026 en 2027 stappen willen zetten om het tekort in ieder geval te reduceren.

Leeswijzer
In het eerste deel van dit financieel perspectief ligt de nadruk op de inhoud. In eerste instantie een toelichting op de speerpunten van ons programma en aansluitend per (begrotings)programma’s de belangrijkste ontwikkelingen en plannen.

In het tweede deel ligt de focus op de financiële positie van de gemeente. Wat is er nodig aan budgetruimte? Wat vragen de speerpunten en programma’s? Wat betekent het voor de woonlasten van de burger?

Domburg, juni 2023.

Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Veere.