Uitgaven

9,74%
€ 9.059
x €1.000
9,74% Complete

Inkomsten

1,07%
€ 1.092
x €1.000
1,07% Complete

Saldo

92,29%
€ -7.968
x €1.000

2. Verkeer, vervoer en waterstaat

Uitgaven

9,74%
€ 9.059
x €1.000
9,74% Complete

Inkomsten

1,07%
€ 1.092
x €1.000
1,07% Complete

Saldo

92,29%
€ -7.968
x €1.000

Programma inleiding

Terug naar navigatie - Programma inleiding

Wij zorgen voor het duurzaam beheren van de gemeentelijke infrastructuur zoals wegen, bruggen en parkeervoorzieningen. We zorgen ervoor dat inwoners en bezoekers zich veilig en vlot kunnen verplaatsen. De verschillende belangen van bewoners, bezoekers, bedrijven maar ook duurzaamheidsaspecten dienen daarbij in evenwicht te zijn.

Het beleidsterrein verkeer, vervoer en waterstaat kent een aantal thema’s. De belangrijkste thema’s zijn wegbeheer en wegreconstructies, gemeentelijk verkeer en vervoerplan (GVVP) en verkeersveiligheid, parkeren en openbaar vervoer. Deze thema’s helpen om gevoel te krijgen bij de belangrijkste onderwerpen binnen het hele beleidsterrein maar kunnen natuurlijk niet los van elkaar worden gezien. Op het niveau van uitvoering integreren we waar mogelijk de thema’s tot een integraal product.

Wegbeheer en wegreconstructies
Het in stand houden van het gemeentelijk wegennet is één van de gemeentelijke kerntaken. Deze zorg is breder dan alleen de zorg voor de verharding zelf maar gaat ook over het onderhoud aan wegmeubilair, kunstwerken als bruggen, duikers en trappen, openbare verlichting en het bestrijden van incidenten en gladheid. Wat we doen, hoe we dat doen en hoeveel dat kost leggen we vast in diverse plannen, onder andere in beheerplannen. In de paragraaf kapitaalgoederen zijn deze beheerplannen nader toegelicht.

De beheerplannen vertalen we in een uitvoeringsprogramma. Dit uitvoeringsprogramma is een integraal programma waarin we werkzaamheden aan het riool, kabels en leidingen, wegen en groen zoveel mogelijk combineren. Het uitvoeringsprogramma kijkt nu vier jaar vooruit. Om de integraliteit vooral met kabels en leidingen verder te verbeteren is een langere periode van 10 jaar wenselijk.

Grote onderhoudsklussen die we in 2023 gaan afronden zijn de omgeving van het Europaplein in Westkapelle, de Dorpsdijk Vrouwenpolder en de Cittershillsingel in Koudekerke. In 2023 pakken we ook de omgeving Timmermanstraat in Zoutelande aan. Daarnaast zijn er vele tientallen kleinere klussen.

Naast onderhoud komt het voor dat de inrichting van een weg niet meer voldoet door veranderende behoeften van inwoners en/of ondernemers of weggebruikers. Om die reden zijn we gestart met de herinrichting van onder andere de Fort den Haakweg in Vrouwenpolder en de Duinweg / Langedam in Zoutelande. Deze klussen ronden we begin 2023 af. Begin 2023 starten we met de herinrichting van het Dorpsplein in Koudekerke. In 2023 starten we ook met voorbereidingen voor de herinrichting van de Ooststraat- Markt – Weststraat in Domburg.

Gladheidsbestrijding doen we in samenwerking met bijna alle wegbeheerders in Zeeland.

De gevolgen van klimaatverandering zijn steeds meer zichtbaar en dit heeft ook effect op het onderhoud van wegen. Het water en rioolstelsels passen we aan op de gevolgen van de veranderingen. Er valt dan niet aan te ontkomen dat de weg "open" moet en opnieuw bestraat. Veere vergrijst en steeds meer ouderen blijven ook op latere leeftijd actief. Bij het onderhoud en de inrichting van wegen houden we hier rekening mee. Ook het wegareaal “vergrijst” en de prognose is dat we de komende jaren meer moeten doen om onze wegen op het gewenste niveau te houden.

Omdat we deze vraagstukken steeds meer in samenhang moeten bekijken om ze op te kunnen lossen is in 2021 een Integrale Visie Openbare Ruimte (IVOR) vastgesteld. De visie is een uitwerking en verdieping van de Omgevingsvisie en vormt de basis voor de nieuwe beheerplannen die we in 2022 en later maken en vast laten stellen.

Gemeentelijk Verkeer en Vervoerplan (GVVP)  en verkeersveiligheid
Verkeer, vervoer en verkeersveiligheid houdt niet op bij het bord bebouwde kom maar reikt verder. Samenhangend beleid met andere overheden is onontbeerlijk voor een goed verkeer- en vervoersbeleid. In de afgelopen jaren zijn door de overheden op Walcheren in nauwe samenwerking diverse plannen gemaakt en vastgesteld voor verkeer en vervoer. Het GVVP beschrijft de gemeentelijke inzet voor deze plannen.

De belangrijkste ontwikkeling is een aanpassing van de  hoofdroutestructuur op Walcheren. Dit houdt onder andere in het opwaarderen van de hoofdroute Serooskerke, Grijpskerke, Aagtekerke richting Domburg en het afwaarderen van de route Oostkapelle -Domburg. Daarnaast zijn er nog tal van andere grotere en kleinere veranderingen. De gemeentelijke inzet is het uitvoeren van de maatregelen binnen de bebouwde kom.

De concrete acties zijn opgenomen in het uitvoeringsplan GVVP. In de begroting is de uitvoeringsplanning aangepast. Een aantal werkzaamheden zijn uitgesteld, andere naar voren gehaald. Zo zijn we in 2021 gestart met het verbeteren van de verkeersveiligheid in Grijpskerke. In 2023 geven we hier een vervolg aan. Ook onderzoeken we in 2023 hoe we verkeersknelpunten in Aagtekerke en Domburg op kunnen lossen.

Parkeren
De groei van het toerisme geeft een grotere parkeerdruk en meer verkeersbewegingen. Dit  heeft effect op de leefbaarheid in een aantal kernen. In 2022 zijn is de fase 2a  van het parkeerbeleid uitgevoerd. Zowel de maatregelen uit de eerste fase en de tweede fase a zijn geëvalueerd. Het beleid behoeft in de details aanpassingen om het draagvlak te vergroten. Maar de belangrijkste doelstellingen worden wel gehaald; het verbeteren van de leefbaarheid en het genereren van middelen voor het verbeteren van de toeristische infrastructuur.

Voor het uitvoeren van de fase 2b Vrouwenpolder, Oostkapelle en Westkapelle lijkt geen draagvlak te bestaan voor verdere parkeerregulering. In deze kernen kijken hoe we met eenvoudige maatregelen de leefbaarheid kunnen verbeteren.

We stellen voor om geen parkeerfonds in te stellen. Het college vindt het vormen van aparte potjes voor diverse doelen niet wenselijk. Ook omdat het met een parkeerfonds niet duidelijk gaat zijn wanneer er voldoende middelen zijn om noodzakelijke investeringen uit te voeren

Openbaar vervoer
We zetten in op verbeteren van het openbaar vervoer. Het belangrijkste doel is dat iedere inwoner van Veere zich kan verplaatsen. Goede aansluitingen van het openbaar vervoer is hierbij essentieel. Bijvoorbeeld goede aansluitingen van de bus, buurtbus of flextaxi op de trein. Met een nieuw systeem moet het ook mogelijk zijn om binnen de gemeente Veere tussen elke kern met het openbaar vervoer te kunnen reizen. In het kader van leefbaarheid trachten we daarnaast zo mogelijk de overlast van grote autobussen in dorps- en stadscentra te verminderen.

Het openbaar vervoer in Zeeland, dus ook in de gemeente Veere is primair de verantwoordelijkheid van de Provincie. De Provincie besteedt het openbaar vervoer één keer in de 10 jaar aan in een zogenaamde concessie. De huidige concessie verloopt in 2024. De Provincie is bezig met voorbereidingen op de nieuwe concessie en heeft samen met alle Zeeuwse gemeenten de Regionale Mobiliteit Strategie opgesteld. Eind 2021 begin 2022 is deze strategie vastgesteld door alle partners dus ook door de gemeente Veere. Deze strategie vormt de basis voor de vormgeving van de nieuwe concessie. In 2023 proberen we nauw betrokken te blijven bij de uitwerking van de visie naar de concessie om op te komen voor de belangen van de inwoners van Veere.

Met de raad is een aantal keren gesproken over de realisatie van mobiliteitshubs. In 2022 zijn we gestart met een onderzoek naar de kansen voor mobiliteitshubs en specifiek toeristische hubs. In 2023 werken we dit verder uit in concrete plannen.

Wat hebben we bereikt?

Terug naar navigatie - Wat hebben we bereikt?

D.2.01 Wegen die niet meer voldoen aan de behoefte door ruimtelijke ontwikkelingen of gewijzigd gebruik richten we opnieuw in

Terug naar navigatie - D.2.01 Wegen die niet meer voldoen aan de behoefte door ruimtelijke ontwikkelingen of gewijzigd gebruik richten we opnieuw in

Omschrijving

De inrichting van wegen voldoet soms niet meer. De inrichting past niet meer bij het werkelijke gebruik door ontwikkelingen zoals:

- gewijzigde behoeften van inwoners
- gewijzigde inzichten veilige wegen
- nieuwbouw
- veranderde verkeerstromen
- veranderde functie
- technische veroudering

Stand van zaken

De herinrichting van het Dorpsplein in Koudekerke is in uitvoering. De verwachting is de werkzaamheden in maart 2024 af te ronden. 

Voor de herinrichting van de Ooststraat, Markt en Weststraat Domburg is in samenwerking met de omgeving en belanghebbenden een ontwerp gemaakt.

Kwaliteit (indicator)

G

Wat hebben we hiervoor gedaan?

D.2.02 In 2032 hebben we het uitvoeringsprogramma van het Gemeentelijk Verkeers- en Vervoersplan gerealiseerd.

Terug naar navigatie - D.2.02 In 2032 hebben we het uitvoeringsprogramma van het Gemeentelijk Verkeers- en Vervoersplan gerealiseerd.

Omschrijving

In het Gemeentelijk Verkeers- en Vervoersplan (GVVP) is een visie opgesteld en zijn beleidsdoelen opgenomen. Deze bepalen in grote lijnen hoe we omgaan met het verkeer en geven de toetsingskaders. Het uitvoeringsprogramma is een samenvatting van de wensen uit het GVVP die we willen realiseren. Het uitvoeringsprogramma draagt bij aan de verbetering van de verkeersveiligheid en een betere verkeersdoorstroming in kernen.

Stand van zaken

De tussentijdse evaluatie van het GVVP is in november 2023 behandeld in de raad. 

Kwaliteit (indicator)

G

Wat hebben we hiervoor gedaan?

D.2.03 We voldoen aan de afgesproken beheerniveaus

Terug naar navigatie - D.2.03 We voldoen aan de afgesproken beheerniveaus

Omschrijving

Per onderdeel (wegen, kunstwerken, stadshaven en openbare verlichting) hebben we afzonderlijke beheerplannen gemaakt. In de beheerplannen maken we per onderdeel afspraken over het niveau van onderhoud. In de paragraaf kapitaalgoederen kunt u hier meer over lezen. Hier vindt u per beheerplan informatie over:

- de actualiteit van de beheerplannen,
- het beheer niveau,
- de uitvoeringsmaatregelen,
- de ontwikkelingen,
- en het beschikbare budget.

Wijken we af van de afspraken in de beheerplannen en moet er daarom iets gebeuren? Dan formuleren we een nieuwe maatregel onder deze doelstelling in de begroting.

Stand van zaken

In 2023 zijn de beheerplannen vastgesteld door de gemeenteraad en opgenomen in de begroting. De komende jaren voeren we het beheer volgens de beheerplannen uit.

Kwaliteit (indicator)

G

Wat hebben we hiervoor gedaan?

D.2.04 We vergroten de leefbaarheid door de parkeerruimte tussen inwoners, bedrijven en toeristen beter te verdelen.

Terug naar navigatie - D.2.04 We vergroten de leefbaarheid door de parkeerruimte tussen inwoners, bedrijven en toeristen beter te verdelen.

Omschrijving

In een toeristische gemeente als Veere is er op sommige plaatsen regelmatig sprake van een hoge parkeerdruk. Daarom is in Dishoek, Domburg, Joossesweg, Veere, Zoutelande en op de kustparkeerterreinen het parkeren gereguleerd. Zo is er voldoende parkeerruimte voor bewoners, ondernemers en toeristen. Daarnaast is parkeerregulering een hulpmiddel om gedeelten van kernen autoluw te maken en daarmee de leefbaarheid te verbeteren.

 

In Oostkapelle, Vrouwenpolder en Westkapelle reguleren we het parkeren nu niet (verder). Wel nemen we maatregelen om knelpunten met parkeren op te lossen.

Stand van zaken

Aanpassingen aan het parkeerbeleid zijn uitgevoerd volgens planning.  En daarmee zijn weer meer maatregelen genomen om de doelstellingen te behalen.

Kwaliteit (indicator)

G

Wat hebben we hiervoor gedaan?

D.2.05 In 2025 blijft een vorm van openbaar vervoer in alle kernen van de gemeente beschikbaar.

Terug naar navigatie - D.2.05 In 2025 blijft een vorm van openbaar vervoer in alle kernen van de gemeente beschikbaar.

Omschrijving

We zetten ons in voor het behoud van openbaar vervoer in alle kernen van de gemeente Veere. We steken daarbij in op kleiner materieel en ander soorten vervoer rechtstreeks naar de trein in Middelburg en Vlissingen en tussen kernen onderling. We proberen overlast van grote bussen door dorpscentra te verminderen.  We richten ons daarbij op het beïnvloeden van de keuzes die de  Provincie nog moet gaan maken over het Openbaar Vervoer.

Stand van zaken

In 2022 is de Regionale Mobiliteitsstrategie vastgesteld als opmaat naar een nieuw OV concessie. In 2023 heeft de Provincie de uitwerking samen met de gemeenten opgepakt. Er is vertraging ontstaan door het mislukken van de aanbesteding voor de OV-concessie. Veere is nauw betrokken bij de verdere uitwerking van de strategie. 

Kwaliteit (indicator)

O

Wat hebben we hiervoor gedaan?

D.2.06 De toeristische kwaliteit van parkeerterreinen is verbeterd.

Terug naar navigatie - D.2.06 De toeristische kwaliteit van parkeerterreinen is verbeterd.

Omschrijving

We willen als gemeente een goede gastheer zijn voor iedereen die onze gemeente bezoekt. We willen nette en aangename parkeerterreinen met goede voorzieningen. We investeren daarom in het verbeteren en landschappelijk inpassen van onze parkeerterreinen. Ook voorzien we diverse parkeerterreinen van toiletunits.

Stand van zaken

In 2023 zijn de parkeerterreinen Bucksweg Westkapelle en Domburgseweg Oostkapelle opnieuw ingericht.  Voor de herinrichting van het parkeerterrein Strandweg Dishoek is de werkvoorbereiding gedaan. De uitvoering start in januari 2024.

Kwaliteit (indicator)

G

Wat hebben we hiervoor gedaan?

D.2.07 Verkeersonveilige situaties zijn verbeterd.

Terug naar navigatie - D.2.07 Verkeersonveilige situaties zijn verbeterd.

Omschrijving

Het aantal verkeersbewegingen van auto’s en fietsen in de gemeente neemt toe. Vooral binnen op doorgaande wegen binnen de bebouwde kom kunnen hierdoor onveilige situaties ontstaan. We willen met een extra financiële impuls versneld verkeersonveilige situaties verbeteren. We steken daarbij in op het verlagen van de snelheid van auto’s en het verbeteren van de veiligheid voor fietsers.

Stand van zaken

We hebben in diverse kernen maatregelen getroffen voor het verhogen van de veiligheid van vooral voetgangers en fietsers. Ook zijn we gestart met de voorbereiding van maatregelen om de snelheid van verkeer wat de kern in rijdt, te verlagen. In 2024 voeren we de werkzaamheden uit. 

Kwaliteit (indicator)

G

Wat hebben we hiervoor gedaan?

Wat heeft het gekost?

Terug naar navigatie - Wat heeft het gekost?
Bedragen x €1.000
Exploitatie Primitieve begroting 2023 Actuele begroting 2023 Realisatie 2023 Resultaat 2023
Baten
2.1 Verkeer en Vervoer 28 510 616 -106
2.2 Parkeren 282 248 282 -34
2.3 Recreatieve havens 179 220 193 27
Totaal Baten 489 979 1.092 -113
Lasten
2.1 Verkeer en Vervoer 5.563 6.748 6.728 20
2.2 Parkeren 2.881 2.258 2.052 205
2.3 Recreatieve havens 263 280 279 1
Totaal Lasten 8.707 9.286 9.059 227

Financiële analyse

Terug naar navigatie - Financiële analyse
Taakveld Resultaat V/N

Verkeer, vervoer en waterstaat

Op dit taakveld is sprake van een positief resultaat van € 126.000.

Dit heeft de volgende oorzaken:

Werkzaamheden kabels en leidingen
Van Delta hebben we degeneratievergoedingen gekregen. Dit geld wordt gebruikt voor herstelwerkzaamheden aan straat-werk. Tijdens de slotwijziging is er € 210.000 teveel doorgeschoven naar 2024. Dit wordt bij de eerste bestuurs-rapportage 2024 gecorrigeerd. 

Parkeer- en herinrichtingsplan Grijpskerke
Bij de tweede bestuursrapportage is er € 75.000 budget beschikbaar gesteld voor het parkeer- en herinrichtingsplan Grijpskerke. In 2023 is hier nog niets op uitgegeven en we stellen in het raadsvoorstel voor dit bedrag door te schuiven naar 2024.

Inhuur personeel
Bij de begroting 2023 is er geld beschikbaar gesteld voor de inhuurprojectleiders/werkvoorbereiders. De inhuur is in 2023 grotendeels gedekt door de projecten. De projecten en de inhuur lopen door in 2024 en we stellen in het raadsvoorstel voor een bedrag van  € 100.000 door te schuiven naar 2024.

Openbare verlichting
Met enige vertraging heeft per 1 januari 2024 de overdracht van de openbare verlichting in het buitengebied van de gemeente Veere aan het waterschap plaatsgevonden. We betalen de komende jaren een investeringsvergoeding en een gewenningsbijdrage. Deze bedragen zijn voor een gedeelte al opgenomen in eerdere begroting. Door de vertraging is het budget in 2023 niet uitgegeven, een deel onttrekken we dan ook niet uit de reserve (€ 92.952). We stellen in het raadsvoorstel voor dit bedrag door te schuiven naar 2024.

Bijdrage onderhoud wegen buiten de bebouwde kom.
In de septembercirculaire van het gemeentefonds wordt het definitieve groeipercentage voor de integratie uitkering wegen vastgesteld. In 2023 is dit percentage pas in oktober bekend geworden en lager vastgesteld. Het verschil bedraagt € 30.000.

 

 




210


75



100



130


30

 

 




N


V



V



V


V

Parkeren

Het taakveld parkeren laat een positief saldo zien van € 239.000.

Lagere kosten parkeerexploitatie
Door diverse oorzaken vallen de kosten voor de exploitatie mee. Zo valt de stelpost van € 60.000 voor onverwachte uitgaven vrij, is er € 21.000 minder uitgegeven aan aanpassingen aan de parkeerinfrastructuur, zijn er € 11.000 lagere kosten voor betalingsverkeer door minder contante betalingen, € 20.000 lagere huur van parkeerterreinen dan geraamd geeft een meevaller van en tot slot is er € 12.000 minder uitgegeven aan het onderhoud van het parkeerterrein wat we exploiteren in Vlissingen.

Lagere kosten exploitatie openbare toiletten
Omdat de nieuw te bouwen toiletten in 2023 later of nog niet in onderhoud zijn genomen vallen de exploitatiekosten € 83.000 lager uit.

Hogere inkomsten 
Daarnaast hebben we hogere inkomsten. Dit komt onder andere doordat we parkeerplaatsen verhuurden voor hogere meer conforme tarieven waardoor we € 12.000 extra ontvingen. Door de hogere bezetting in het najaar dan verwacht in de prognose van de 2e Burap ontvingen we € 19.000 meer van Noord-Beveland als bijdrage voor de parkeerwerkzaamheden die we voor ze uitvoeren.

 

 



124


83



31

 

 



V


V



V

Recreatieve havens

Het tekort op dit taakveld is € 26.000.

Er zijn geen significante wijzigingen te melden.

 

26

 

V

Eenmalige prioriteiten

Terug naar navigatie - Eenmalige prioriteiten
Omschrijving prioriteit Begroot Realisatie Toelichting
Overdragen openbare verlichting aan Waterschap, eenmalige vergoeding (te betalen in 4 termijnen) 40.272 0 Overdracht is uitgesteld. Er wordt bij het voorstel van de jaarrekening voorgesteld dit budget door te schuiven.
Uitvoering variantenstudie Aagtekerke 30.000 2.000 Er is een bedrag van € 28.000 doorgeschoven naar 2024 bij de slotwijziging.
Oplossen knelpunten boomwortels Kaai in Veere 10.000 6.154 Knelpunten zijn opgelost.
Inhuur projectleider projecten opru 40.000 40.000 Inhuur heeft plaatsgevonden.
Inhuur toezichtouder projecten opru 35.000 35.000 Inhuur heeft plaatsgevonden.
Inhuur werkvoorbereider projecten opru 60.000 60.000 Inhuur heeft plaatsgevonden.

Investeringen

Terug naar navigatie - Investeringen
Omschrijving investering Investerings bedrag Realisatie Toelichting
Vervangen lichtmasten 2023 63.500 23.206 Opdrachten zijn verstrekt. We verwachten dat de investeringen juni 2024 gereed zijn.
Vervangen armaturen 2023 74.250 27.134 Opdrachten zijn verstrekt. We verwachten dat de investeringen juni 2024 gereed zijn.
Toiletgebouw Calandplein Westkapelle ipv toilet bij ondernemer 85.000 89.616 Investering gereed. Kleine overschrijding van 5%.
Inrichten buitendijks parkeren 100.000 615 Onderdeel van afspraken met het waterschap. Waterschap heeft nog niet laten weten of en welke aanpassingen er nog nodig zijn. Investering valt te heroverwegen.
Toilet buitendijks Westkapelle bij nieuw paviljoen 85.000 0 De vreachting is dat deze investering in 2025 plaats zal vinden. Is onderdeel van de afspraken met de SSV.
Ombouw automaten naar kentekenparkeren. Onderzoek in 2022 121.300 0 In 2024 gaan we onderzoeken of een sluitende businesscass mogelijk is. Bij een positieve uitkomst voeren we in 2025 kentekenparkeren in.
Uitbreiding openbaar toiletten 65.000 40.737 Werken zijn in uitvoering en vinden hun afronding in 2024.
Toiletgebouw de Bucksweg Zoutelande 65.000 64.944 Gereed.
Zes bestaande toiletten waterschapsterreinen bekleden en vergunnen 80.000 77.580 Gereed.
Maken toiletvoorziening molen Koudekerke 30.000 27.168 Afronding vindt plaats in 2024.
Toeristische Hub met inhoud en aankleding excl. grondaankoop in Domburg 750.000 0 Valt samen met de uitwerking van de uitwerking van de Noordwestelijke route.
Verkeersproblematiek Vrouwenpolder. Functie Parallelweg N57 en de Zandbank. Aansluitingen op de parallelweg Plus en parkeerterrein. 75.000 53.128 Krediet tussentijds verhoogd naar € 75.000 voor Veere en € 57.150 voor Rijkswaterstaat.
Snelheidsremmer Bebouwde kom grens Noordweg Oostkapelle 100.000 2.443 Voorbereidingen zijn afgerond en de opdrachten zijn verstrekt. Afronding vindt plaats in 2025.
Kruising Hondegemseweg/Jacob Catsweg, middeneiland met opstelruimte voor overstekende fietsers en afslaande mvt. 100.000 11.606 We zijn bezig met de voorbereidingen en verwachten dat de uitvoering gereed is in 2025.
Fietspad zuidkant Hondegemseweg in Grijpskerke. Wegvak Jacob Catsweg - Middelburgsestraat. 500.000 14.177 We zijn bezig met de voorbereidingen en verwachten dat de uitvoering gereed is in 2025.
aanpassen een 8-tal bebouwde kom grenzen van 80 ->50 en van 60 -> 50, 550.000 80.486 De opdrachten zijn verstrekt en we verwachten dat de uitvoering gereed zal zijn in 2025.
Bebouwde kom grens Koudekerke Beatrixlaan van 50 -> 30 aanpassen plus aanpassen voorrangsregelingen op de kruispunten 125.000 139.499 Investering is gereed. Er is sprake van een overschrijding van 12%.